آرشه کمانچه (کَمانه یا کَمان) چیست:
آرشه کمانچه میله ای است چوبی با تراشی مخصوص (کمی منحنی) که دسته ای موی دُم اسب به دو سر آن وصل شده است. در طرفی که در دست راست نوازنده قرار می گیرد، بین موها و سر آرشه، تسمه ای چرمی به طول 7 و عرض یک سانتی متر قرار دارد.
موهای آرشه کشیده و محکم نیست ، هنگام نوازندگی، با انگشت های دست راست نوازنده به میزان کشیدگی مطلوب می رسد.طول آرشه حدود 60 سانتی متر است و برای ایجاد صدای مناسب در تماس موها با سیم ها از صَمغی به نام «کُلیفون» استفاده می شود.
با متداول شدن ویولن در ایران استفاده از واژهٔ آرشه به جای کمانه یا کمان معمول شده است.نوع آرشه کشی نقش مهمی در کیفیت صدادهی ساز دارد . با شل و سفت کردن موهای آرشه توسط انگشت های دست راست، حالت های دلخواه را می توان ایجاد کرد.
هرچه فاصلهٔ آرشه کمانچه با خرک دورتر باشد صدا نرم تر، هرچه به خرک نزدیکتر باشد حجم صدا بیشتر خواهد شد.زمان کوتاه و مُقطّع اصوات فقط با سر یا ته آرشه قابل اجراست . از تمام آرشه برای اصواتی با کشش بیشتر و یا نغماتی با خط اتصال استفاده می شود.
تفاوت موی طبیعی و مصنوعی برای آرشه
موی مصرفی آرشه به دو دسته مو های مصنوعی ( پلاستیکی ) ، موهای طبیعی ( اسب ) دسته بندی می شود.
موهای مصنوعی اغلب برای آرشه های نامرغوب و ارزان قیمت استفاده می شود. در صورت امکان بهتر است به هیچ عنوان برای تمرین از آرشه با موهای مصنوعی استفاده نکنید.
از آنجا که موهای غیر طبیعی اینجور آرشه ها فاقد سلول های شاخی است که در ساختار موی طبیعی وجود دارد . از این رو موی مصنوعی که سطحی همگن و صاف دارد، دارای کمترین میزان اصطکاک و چسبندگی به سیم است و به اصطلاح به شدت به روی سیم هنگام آرشه کشی لیز می خورد.
موی طبیعی ای که در آرشه ها استفاده می شود غالبا در دو رنگ اصلی سفید و سیاه وجود دارد که نمونه سفید آن _ بنا به دلایل کیفیتی _ کمتر استفاده می شود. هرچند موهای طبیعی دارای طیفی وسیعی از روشن تا تیره هستند.
رنگ متنوع موها به علت وجود رنگدانه ملانین در قشر سلول های مو است، سفید شدن موها به علت از بین رفتن همین رنگدانه ها است، کمبود فلزاتی چون « آهن » ، « روی » و « منگنز » از علت اصلی سفید شدن و نیز شکنندگی موها است . به همین دلیل موهای سیاه _ به علت میزان بیشتر این فلزات _ دارای مقاومت و کیفیت بیشتر هستند و استفاده از آن ارجحیت دارد.
شیوه ی نواختن کمانچه :
به طور کلی کمانچه در حالت نشسته نواخته می شود و ساز در هنگام اجرا حول محور خود می چرخد.به گونه ای که نوازنده ساز را به طور عمودی و با دست چپ خود می گیرد و انگشتان دست چپ نیز بر روی سیم ها در طول دسته ساز حرکت می کنند . همزمان آرشه (کمانه) با دست راست به صورت افقی در حرکات رفت و برگشتی بر روی سیم ها کشیده می شود.