موسیقی فولکلور یا موسیقی بومی و محلی، ریشه در آداب و رسوم و فرهنگ یک قوم و نژاد دارد که با باورها و عقاید یک منطقه گره خورده است. این سبک از موسیقی نوع عامیانه تری از موسیقی سنتی است که آوازهای محلی، ترانه ها عاشقانه، آواهای اعتراضی، انواع لالایی، ترانه های بزمی و رزمی، موسیقی عرفانی و … را شامل می شود.
موسیقی فولکلور یا فولک موزیک چیست؟
فولکور از دو واژه انگلیسی folk به معنی مردم کوچه و بازار و lore به معنی یادگیری و آگاهی تشکیل شده است. این سبک از موسیقی در بطن جامعه وجود دارد و موسیقی عامه مردم است.
ترانه های آن سینه به سینه از یک نسل به نسل دیگر منتقل می شود و بیانگر زندگی قشر زیربنایی جامعه است.
موسیقی فولک معاصر نوعی از موسیقی فولکور است که در اواخر فرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم مرسوم شد و به تدریج در بین مردم به محبوبیت رسید و سبکی متمایز از موسیقی سنتی و فولکور قدیمی است.
این سبک با الهام از فولکور قدیمی و بازسازی آهنگ های آن، ژانر جدی را به وجود آورده و برای خلق آثار معمولا از سازهای محلی و سنتی هر منطقه استفاده می شود.
در موسیقی فولک مدرن سازهایی چون بانجو، زنبورک، ماندولین، قاشقک، دوربو و … استفاده می شود که الهام بخش بسیاری از هنرمندان می باشند.
تاریخچه موسیقی فولکوریک
در طول تاریخ انسان ها در هنگام کار و فعالیت و یا اوقات فراغت با خواندن آوازها و ترانه هایی که از سبک و ریتم خاصی پیروی نمی کرد برای بیان احساسات و عواطف خود استفاده می کردند. همچنین با ترانه های محلی مختص هر منطقه به بیان روایات تاریخی و سرگذشت نیاکان خود می پرداختند.
این فرم از موسیقی بیشتر با اجرای شفاهی همراه بوده و از نسلی به نسلی دیگر منتقل می شد. بنابراین نمی توان زمان پیدایش مشخصی برای سبک فولکور در نظر گرفت.
شاید به جرات می توان گفت موسیقی فولکور مادر تمام سبک ها است که الهام بخش و جرقه های اولیه برای بوجود آمدن سایر سبک ها و ادوات موسیقی است. موسیقی فولکوری که امروزه می شنویم در واقع تکامل یافته موسیقی گذشتگان است.
خصوصیات موسیقی فولکلور
- موسیقی فولک هر منطقه با منطقه دیگر فرق دارد.
- ترانه های فولکور توسط مردم عامه خلق می شوند و بیانگر زندگی روزمره طبقه زیرین جامعه است.
- آهنگ ها و ترانه های آن ریتم و ملودی خاصی ندارد و از سبک خاصی پیروی نمی کنند.
- از آنجا که ترانه ها و آوازهای موسیقی فولکور شفاهی هستند و از فرد به فردی یا نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند استاندارد و قواعد خاصی ندارند و در واقع هر ترانه برای خودش منحصر به فرد است.
- ترانه های این موسیقی معمولا همراه با رقص و پایکوبی همراه هستند و بسیار سلیس و روان می باشند و از این جهت مناسب برای رقص های محلی هستند.
- آهنگ سازان و ترانه سرایان اولیه آن معمولا نامشخص هستند.
سازهای مورد استفاده در موسیقی فولکلور یا محلی ایران
موسیقی فولکوریک ایرانی برگرفته از تاریخ و اصالت چند هزار ساله ایرانی است که از غنای عظیم تاریخی و فرهنگی برخوردار است.
آوازها و آثار باقیمانده از شواهد تاریخی نشان می دهد ایرانیان از آغاز پیدایش تمدن پارسی بیگانه با موسیقی نبوده اند و گاهی یک قطعه آن قدر عمیق و تاثیر گذار بود که تبدیل به اثری ماندگار و جاودانه می شد.
به موسیقی فولکلور در ایران موسیقی محلی ایرانی نیز گفته می شود که به طور خلاصه شامل موارد زیر است:
- موسیقی مذهبی زرتشتی
- موسیقی نظامی دوره هخامنشی
- موسیقی مذهبی اسلامی
- موسیقی عاشورایی
- موسیقی عرفانی
- موسیقی خانقاهی
- موسیقی انقلابی
اهمیت موسیقی فولکلور
ذخایر ارزشمند فرهنگی و هنری یک کشور با موسیقی فولکلور به نسل‌های آینده منتقل می‌شود. در عین حال این موسیقی به ما در جهت شناخت ارزش‌های ملی و مردمی از لحاظ تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کمک می‌کند.
ترانه‌های محلی که در موسیقی فولکلور اجرا می‌شود با ابعاد مختلف فرهنگی جامعه در ارتباط تنگاتنگ است و در متن این ترانه‌ها سنت‌ها، ارزش‌ها و عقاید جامعه تایید شده یا مورد انتقاد قرار می‌گیرد.
در این نوع موسیقی جلوه‌های طبیعت در کنار ادبیات، احساسات و نوع زندگی گذشتگان قرار می‌گیرد. به همین جهت است که موسیقی‌های جوامع مختلف با توجه به موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های روانی مردم آن متفاوت شده و از لحاظ آلات موسیقی و فرم و رنگ نیز هر کدام زیبایی و ویژگی خاص خود را دارند.
موسیقی فولکلور موجب همبستگی و تقویت ارتباطات اجتماعی شده و گروه‌ها و طبقات مختلف جامعه را به هم پیوند می‌دهد و هریک از این گروه‌ها اعمم از خانواده یا گروه کارگران یا حتی طوایف مختلف منتقل کننده سنت‌ها و ارزش‌ها به نسل بعدی خود هستند.
اهمیت دیگر موسیقی یا ترانه فولکلور مردمی بودن یا مردمی شدن آن است. اکثر ترانه‌های فولکلور قدیمی مجموعه‌ای از مسائل تاریخی و اجتماعی را در خود جای داده است که مستقیما با مردم عادی سروکار دارد.ترکیب و هماهنگی این نوع موسیقی با رقص مردم آن جامعه نیز نشان از نفوذ کامل آن در میان مردم و استفاده از ریتم‌ها و مولودی‌هایی دارد که با ضربان احساسات مردم هنگام خواندن و نواختن آن موسیقی یکی می‌شود.
سرمایه اصلی هر کشور و ملت ذخایر فرهنگی آن است و موسیقی یکی از مهمترین گنجینه‌های فرهنگی و هنری یک جامعه به حساب می‌آید. در این میان سرمایه اصلی موسیقی ملیت‌ها نیز موسیقی‌ها و آوازهای محلی آن است؛ جایی که تاریخ، فرهنگ، هنر و احساسات یک قوم در آن جمع شده است. موسیقی فولکلور ایرانی نیز آئینه تمام نمای اندیشه، فرهنگ، تاریخ و آداب و رسوم مردم در سرزمین وسیع ایران است.
