ساز ترمین چیست

ساز ترمین چیست

ساز ترمین theremin یک ساز الکترونیکی بسیار عجیب است که برای نواختن آن نیاز به تماس فیزیکی و لمس ساز نیست ! این ساز برای اولین بار توسط مخترع و فیزیکدان معروف روس لئون ترمین در اکتبر 1920 در شوروی سابق تولید شد. ترمین نخستین ساز الکترونیکی بود که به تولید انبوه رسید. 

این ساز با نام های دیگری نظیر آتروفون، ترمینوفون و ترمینووکس (thereminvox) نیز شناخته می شود.

ترمین چگونه کار می کند؟

ترمین بر اساس حرکت دست کار می کند و متشکل از دو اسیلاتور (نوسانگر یا مولد فرکانس رادیویی) است که به دو آنتن وصل شده یک آنتن عمودی که برای تنظیم میزان بلندی صدا ولوم است و دیگری یک آنتن افقی به شکل دایره برای کنترل میزان فرکانسی یا Pitch است. 

زمانی که دستگاه روشن می شود یک میدان مغناطیسی بوجود می آید و بوسیله حرکت دست و تشخیص این حرکت توسط سنسورهای مجاورتی مقدار و شدت فرکانس تغییر می کند. 

نت های بالا با نزدیک کردن دست به سمت آنتن افقی و نت ها با صدای بلند با دور کردن دست از آنتن عمودی تولید می شوند.

نواختن ساز ترمین بسیار دشوار است چراکه نیاز به گوش موسیقایی عالی و آشنایی و مهارت کامل برای کنترل سنسور حرکتی دارد. از این رو این ساز مورد توجه بسیاری قرار نگرفت.

البته یکی از طرفداران این ساز آلبرت انیشتین بود. او به شدت محصور نحوه فعالیت و چگونگی تولید صدا بوسیله این ساز بود.

نحوه نواختن ترمین

ترمین از یک جعبه و دو آنتن فلزی تشکیل شده و دارای یک میدان مغناطیسی است که تحت تاثیر حرکات بدن نوازنده است. آنتن سمت راست زیر و بمی و آنتن سمت چپ شدت صدا را کنترل می کند.

نوازنده به حالت ایستاده یا نشسته مقابل ساز قرار می گیرد و دست هایش را به سمت آنتن ها حرکت می دهد. در این حالت گویی یک خازن (capacitor) در دست هایش قرار دارد. Capacitance میدان مغناطیسی با فاصله بین نوازنده و ساز تغییر می کند.

 با نزدیک شدن دست به آنتن سمت راست زیر و بمی افزایش می یابد (صدا زیرتر می شود.) و وقتی دست از آن دور می شود زیر و بمی کاهش می یابد. می توان از زیرترین تا بم ترین نت ها را در ترمین به صدا درآورد. با حرکت های سریع و کوتاه دست راست می توان ویبراتو یا طنین ایجاد کرد. 

آنتن دیگر که شبیه یک دسته است، شدت صدا را کنترل می کند. با نزدیک شدن دست به این آنتن صدا ملایم تر و شدت آن کم تر می شود. دست چپ مسئول دینامیک (dynamics) و بیان صدا (articulation) نیز است.

کاربرد ترمین

صدای ترمین در سینمای علمی تخیلی سالهای ۵۰، طرفداران بسیاری داشت و با تاثیرات وهم آور صوتی خود، تبدیل به یکی از شاخصه‌های سینمای وحشت آن دوره شده است. فیلم طلسم شده (Spellbound) ساخته آلفرد هیچکاک و تعطیلات از دست رفته (The Lost Weekend) از فیلمهای مشهوری هستند که موسیقی آنها با ترمین نواخته شده است.

استفاده از آن توسط گروه‌هایی چون لد زپلین و ریدیوهد موجب تجدید حیات این ساز شده است